In het maatschappelijk debat zijn er weinig thema's zo polariserend als identiteit en migratie. De maatschappelijk progressieve zijde legt de nadruk op een moraliserend verhaal dat stelt dat het gevaarlijk is om bevolkingsgroepen als "migranten" of "allochtonen" of "moslims" als groep te ontmenselijken door ze teveel als collectieve identiteit te bestempelen. De conservatieve of rechterzijde zal zich vooral focussen op de negatieve impact van (massa)migratie, zoals op veiligheid of op het importeren van armoede in de steden. De angst voor vervreemding speelt bij deze laatste een belangrijke rol. Kunnen deze beide politieke zijden niet beide gelijk hebben, en spreken ze niet langs elkaar door? En missen ze beide niet een belangrijk deel van het hele verhaal in hun discours?

Voor het debat van 17 februari hoeven we aan niemand in Vlaanderen Rik Torfs voor testellen. Hierbij toch enige duiding waarom we net Rik Torfs hebben gevraagd in debat tegaan met Dyab Abou Jahjah. Rik Torfs is één van de meest gekende conservatieve stemmenin het Vlaamse publieke opinieleven. In een medialandschap dat gedomineerd wordt doorprogressief-liberale stemmen is de zijne uniek.

Bij de aankondiging van dit debat was er nogal wat ophef ontstaan. Velen vinden hetnamelijk niet kunnen dat Rik Torfs in debat zou gaan met Abou Jahjah. Dit zegtveel over de tijdsgeest, en toont aan dat het ijveren voor een open debatcultuur overbelangrijke maatschappelijke onderwerpen nodig is.

Met de betoging van 21 november 2021 ontstond 2 jaar geleden wat al snel de tegenbeweging werd genoemd. Die beweging werd volgens de mainstream media snel geframed als een complot van extreemrechts, wetenschapsontkenners, antivaxxers, libertaire anti-overheidsdenkers en boomknuffelaars. Over één ding was men het toch eens: niemand had op voorhand durven denken dat het gevoel van onbehagen zó sterk was in de samenleving. Bij de anders zo brave Belgische bevolking kwamen er uit het niets enkele tienduizenden mensen op de been. Het vuur werd aan de lont gestoken door een kleine groep vrijwilligers die gezamenlijk paste aan een tafel in een woonkamer. Maar wat dit alles zo snel deed groeien was een smeulend gevoel van onbehagen dat al langer heerste in de samenleving, gecombineerd met de shock van een samenleving waarbij lockdowns en discriminatoire pasjes voor een café of fitness binnen te gaan behoorde tot "het nieuwe normaal". Zoveel kleine verenigingen en actiegroepen ontstonden vanuit ditzelfde gevoel, en zorgden voor een exponentiële groei van de oproepen.

“Voorbij links en rechts, tegen het globalisme” is een leuze die te vinden is op publicaties van Feniks. Een spreuk die niet alleen duidelijk maakt waartegen de organisatie zich verzet in de maatschappij, maar tevens een boodschap meedraagt die de traditionele splitsing in ons politiek landschap overstijgt.

Het idee van Feniks ontstond in volle coronacrisis. De verwarring rond wat er zich afspeelde was meer dan een verhaal over een virus, over mondmaskers, of nog later de beruchte m-RNA vaccins. Wat ons na enige tijd duidelijk werd onder een paar vrienden, was dat een groot maatschappelijk debat verborgen zat. Welke stuurbaarheid kan er gegeven worden aan de mens en de samenleving? Wellicht heeft het weinigen volledig onberoerd gelaten. Toch was het, voorlopig nog kortstondige dystopia waarin we terecht waren gekomen, niet helemaal een verrassing voor ons. Het goede nieuws is dat wanneer men zich begint te verwonderen, of men een intuïtief aanvoelen heeft over de samenleving, men ook kan beginnen nadenken. Deze intuïtie is steeds een beginpunt, maar voor ons geen eindpunt van eindeloze frustratie of wanhoop.   

Goeiemiddag iedereen. Bedankt voor jullie komst. Mijn naam is Phoebe, ik ben 18 jaar en ik ga jullie vertellen hoe ik bij Feniks ben terechtgekomen en wat dat voor mij teweeggebracht heeft. Meer bepaald ga ik het hebben over identiteit en dat toegepast op vlak van filosofie en religie.

Iedereen die kritisch staat tegenover het gestelde narratief van een samenleving krijgt hier vroeg of laat mee te maken. Ze krijgen een beschrijvend containerbegrip zoals extreemrechts, extreemlinks, complotdenker, antivaxer,… Sinds kort worden ze samen geplaatst in een nieuw begrip namelijk “salad bar ideology’ of het anti-allesverhaal. Zo is het verhaal van de tegenbeweging ook geschetst in artikelen die verschenen zijn in de Knack en het Nieuwsblad de laatste maanden. Ze schetste de laatste maanden het resterende verhaal van de tegenbeweging in enkele artikelen. Afgelopen jaren zijn alle publieke uitdagers van het maatschappelijk narratief publiekelijk aangevallen: Mattias Desmet, Sarah Melis, Sam Brokken, Steven Onate de Arrazola, Thierry Baudet, zelfs Rik Torfs en uiteraard ook ondergetekende Feniks.