Het idee van Feniks ontstond in volle coronacrisis. De verwarring rond wat er zich afspeelde was meer dan een verhaal over een virus, over mondmaskers, of nog later de beruchte m-RNA vaccins. Wat ons na enige tijd duidelijk werd onder een paar vrienden, was dat een groot maatschappelijk debat verborgen zat. Welke stuurbaarheid kan er gegeven worden aan de mens en de samenleving? Wellicht heeft het weinigen volledig onberoerd gelaten. Toch was het, voorlopig nog kortstondige dystopia waarin we terecht waren gekomen, niet helemaal een verrassing voor ons. Het goede nieuws is dat wanneer men zich begint te verwonderen, of men een intuïtief aanvoelen heeft over de samenleving, men ook kan beginnen nadenken. Deze intuïtie is steeds een beginpunt, maar voor ons geen eindpunt van eindeloze frustratie of wanhoop.
Voor je zou denken dat wij uitgingen van een goed bedacht complot in de kelder van ene Klaus, ga ik jullie toch ergens teleurstellen. De maatschappelijke voedingsbodem voor een kunstmatige maatschappij waarbij natuurwetenschappelijke methoden zouden gebruikt, en misbruikt worden, tijdens de 4de industriële revolutie, was al langer voorspelbaar. Het is die vraag die ons als eerste bezighoudt. Ik citeer:
"Comte onderscheidt drie stadia in de ontwikkeling van het menselijk bestaan: religie, metafysica en wetenschap. Het stadium van de wetenschap bevindt zich nu in de beginfase. Het doel is een sociologie ontwikkeld door de methoden van de natuurwetenschap tot een algemene theorie van de mens en zijn menselijke relaties." Ik herhaal: "Het doel is een sociologie ontwikkeld door de methoden van de natuurwetenschap tot een algemene theorie van de mens en zijn menselijke relaties." Dit is tot nu toe de perfecte beschrijving van de great reset die ik tegen ben gekomen. Het komt echter uit een werk van 1925 van in mijn ogen de grootste filosoof sinds de klassieke oudheid, Martin Heidegger.
De pogingen om een maatschappij in te richten volgens abstracte ideaalbeelden, vaak in eerste instantie nobel bedoeld, zijn helemaal niet nieuw, en zeker niet los te bekijken van andere thema's die onze aandacht verdienen. Identiteit, ethische en morele normen, migratie en integratie, en zelf onze buitenlandse politiek en ons economisch model zijn een gevolg van de genealogie en ontologie van ons denken. Ontologie in het kort, is de zijnsleer. De kennis of wetenschap van het 'Zijn', een onderzoek naar wat 'is' of 'bestaat'. Het is wellicht het zwaarste gedeelte van het manifest, maar geen zorgen, we hebben het getracht zeer begrijpelijk te verwoorden.
Wat in ieder geval ook niet nieuw is, zijn de catastrofale gevolgen als een politieke elite probeert vast te houden als hun maatschappelijk systeem niet meer werkt. We krijgen een macht om de macht politicus, de ene al wat schadelijker als de andere, die vandaag vooral bezig zijn met een permanente marketingcampagne. Een sociologisch verhaal proberen op te bouwen uit de zwakke funderingen van de moderne filosofie en de verlichting, is gedoemd om te mislukken. Dit zal hoe dan ook leiden tot een verregaande frustratie bij mensen die, onderbouwd of ononderbouwd, intuïtief aanvoelen dat de principes zoals "vrijheid", "tolerantie" en "rechtvaardigheid" al lang uitgeholde begrippen zijn geworden.
“Een kapitalistisch maatschappijsysteem heeft in haar kern – Karl Marx had dit al klaar gezien – een permanente cultuurrevolutie nodig, om de zich steeds weer vormende gewoonten en overleveringen op te blazen, die een grenzeloze kapitaalaccumulatie in de weg staan. Het was dus slechts een kwestie van tijd tot links cultuur avantgardisme en kapitalistisch progressisme elkaar zouden vinden (…). Het laatste gevolg van deze ontwikkeling is het woke-kapitalisme. Hier komt het tot een afsluitend amalgaam van nieuw-links denken en de wensen van een globale markt. Een consequent product van deze osmose is de visie van een ontgrensd mens zonder geschiedenis, mensen zonder afkomst, zonder geslacht, zonder materieel lichaam zelfs”.
Alexander Grau
Waar ligt, buiten zo nu en dan eens tegen de schenen te stampen van de hele politieke elite, onze taak, en meer bepaald die van Feniks? Een tegengewicht te bieden, al is het op beperkte schaal. "Als we studenten leren over de mogelijkheid van verschillende feiten op basis van alternatieve ontologieën, dan kunnen ze zich bezighouden met minder vruchteloze discussies over de enige juiste manier en in plaats daarvan verschillende wereldbeelden tussen culturen verkennen en begrijpen, en zelfs hun eigen ontologie ondervragen om gebieden te evalueren die wel en niet resoneren met hun intuïtie."
Het is die opdracht, en die volgt een inwaartse beweging van reflectie, die haaks staat op de hectische tijd anno 2023 die Feniks behandeld als een vormingsproject in de eerste plaats, naar voorbeeld van de "paideia" van Plato.
Wij zullen dit doen vanuit de analyse die voor het eerst uit de doeken is gedaan in ons eerste manifest: essays tegen het narratief van het globalisme. Wij behandelen daarin veel thema’s, omdat ze horizontaal aan elkaar gelinkt kunnen worden. Elk essays kan een start zijn voor een debat of verdere uitdieping.
Onze identitaire vraagstukken, zijn voor ons niet los te koppelen van de geopolitieke context. Het is één zaak om vast te stellen dat, terecht, de massamigratie vooral negatieve gevolgen voor de bevolking heeft, maar het is een andere zaak om de internationale context niet te willen zien, of zelfs de migranten als een dadersgroep te zien. Het is onmogelijk om de geopolitieke context dan weer los te bekijken van de visie we (vooral in het Westen) hebben op het verloop van de tijd en samenleving. Het vooruitgangsgeloof van de verlichting doet ons vaak geloven in het waanidee dat andere culturen spreekwoordelijk "achter" lopen op het Westen en dat heel de wereld onze moraal wil, moet en zal volgen.
De invloed van het unipolaire wensdenken dat na de val van de muur hoogtij vierde, het vooruitgangsoptimisme, het kapitalistisch uitbuitingssysteem zijn allemaal gevolgen van de ontworteling en de zijnsvergetelheid van de westerse mens. Zelf ben ik sceptisch dat dit probleem op korte termijn zal "opgelost" geraken, of opgelost geraken door het stemmen op partij x of y. Al ben ik zelf, vanzelfsprekend, voorstander van fundamentele politieke veranderingen. We zullen dit zelf moeten doen, van onderuit. Feniks wil een tussenstap zijn naar een aantal grotere denkers van een breder illiberaal spectrum. Wellicht zullen de eerste kritieken op ons manifest zijn dat we vooral deze anti-liberale filosofen aanhalen. Je kunt altijd een politiek excuus vinden om een groot filosoof niet te lezen. "Aristoteles steunde de slavernij." "Plato was proto-communistisch." "Kants universalisme is kolonialistisch." "Hegel inspireerde Marx." De waarheid is echter, de meeste beschuldigers besparen zichzelf gemakshalve de moeite om iets door te denken.
De grootste uitdaging is echter bij voorbaat mensen het nut van filosofie in te laten zien. Enerzijds is de filosofie de hoogste kennis, die geen andere kennis dient. Bij voorbaat kan ze dan ook geen politiek "dienen", maar ze wel overstijgen. Voorkomen dat we in eeuwig vijandsschap en wij-zijdenken blijven hangen.
We nemen 3 denkers in dit manifest als fundamenten: Nietzsche, Spengler en Heidegger Waarom we net deze 3 denkers:
Nietzsche liet zien dat de liberale democratie zou uitdraaien op sociale nivellering, en dat dit op zijn beurt zou zorgen voor massacultuur, kudde mentaliteit en atomisering. Hij zette een ongeziene aanval in op de metafysische en ontologische traditie sinds Plato.
Wat Spengler ons bijbracht was een comperatieve of vergelijkende methode om de geschiedenis te bestuderen en naar de opkomst en verval van een samenleving te kijken in een cyclisch verloop tegenover de teleleologische kijk van een lineair proces. Het geeft ook duidelijk weer dat we voorzichtig moeten zijn met het vergelijken of vermengen van culturen en beschavingen, en al zeker niet heel de wereld als één beschaving of cultuur te bekijken.
Heidegger plaatste het einde van de Westerse metafysica dan weer in een juiste historische context, en laat op een misschien moeilijk te vatten wijze zien dat het menselijk subject grenzen heeft aan het creëren van de wereld die hij buiten zichzelf projecteert. Hij gaf als geen ander een correcte en diepgaande kritiek op de moderniteit en waarschuwde ons dat in onze houding naar de Wereld die we enkel instrumenteel gebruiken en conceptualiseren, het risico bestond dat we zelf als mensen ook instrumenteel zouden gebruikt worden als een bruikbare reserve voor anderen hun doeleinden.
Zij samen brachten een filosofie van inter-connectie, echte diversiteit en openheid. Een openheid die verder kijkt als de manifestaties van een object, verder kijkt dan het calculatieve en rationele. Dit in tegenstelling tot de dominante ideologie in het Westen momenteel, die van ontworteling, monocultuur en bekrompenheid.
Reactie plaatsen
Reacties